Sensibiliseren, een politiek spelletje?

Zevenhoven, 19 juni 2021, door Trudy Veninga*

Het was Hoekstra die het zei volgens de uitgelekte notulen: “we hebben gepoogd hem te sensibiliseren, maar het is niet gelukt”. De commentaren waren niet mals. Aan de uitleg ervan wijdde NRC een heel artikel. Niemand weet precies wat er mee bedoeld werd. Duidelijk werd wel dat Omtzigt een luis in de pels is voor het kabinet en dat ze zich in het nauw gedreven voelde door zijn onophoudelijke vragen. 

In mijn optiek liggen de betekenissen van overtuigen en sensibiliseren niet veel uit elkaar. Het is de context die het woord sensibiliseren in een kwaad daglicht stelt. Omtzigt moest worden overtuigd om zijn kritische houding aan te passen. Dat is natuurlijk niet in de haak in een democratie waar we van Kamerleden verwachten dat ze het kabinet controleren, en dat zo nodig tot achter de komma doen. Als je achter de schermen bezig bent om de kritiek in te dammen en daarmee het democratisch proces probeert te beknotten, dan speel je een politiek spelletje.

Wethouders krijgen ook wel eens het verwijt te sensibiliseren. Een gemakkelijk verwijt. Natuurlijk zijn zij ook bestuurders die er baat bij hebben als de gemeenteraadsleden zonder morren instemmen met hun voorstellen. Dat zij daarvoor veel contacten hebben, lobbyen en overleggen mag dan ook geen wonder heten. Het is de normaalste zaak van de wereld, zelfs een kerncompetentie van een wethouder om mensen te overtuigen, of wel gevoelig te maken voor argumenten. Met een beetje fantasie zou je het sensibilisatie kunnen noemen. 

Met nog een beetje fantasie kun je al gauw denken dat alle bestuurders sensibiliseren, en dus niet kunnen omgaan met kritiek. Je kunt zomaar denken dat alle bestuurders hun macht gebruiken om lastige mensen kalt te stellen. Je kunt tot de conclusie komen dat democratische processen schijn zijn en dat politici zich daarin optimaal bekwamen. En die wil je niet in je bedrijf!

Oud-bestuurders, bijvoorbeeld wethouders, die solliciteren voor een nieuwe functie hebben daar last van. De media-ophef over de kabinetsnotulen, achtergehouden informatie en het uitoefenen van druk bevestigen de vooroordelen. Bewijs dan maar eens dat jij, als oud-bestuurder, een betrouwbare en competente werknemer zult zijn. Dat overtuigingskracht een van je kerncompetenties is. Zonder die kracht had je het werk niet kunnen doen. Waarom niet?

De kracht van overtuigen zit ‘m niet in de argumentatie alleen. Het gaat erom dat alles klopt: de argumentatie, de betrouwbaarheid van de overtuiger, de ontvankelijkheid van de ontvanger, de timing, de urgentie en het gedeelde belang. Als wethouder ben je voortdurend bezig om al die aspecten te vervolmaken en te toetsen. Je zoekt naar de gedeelde belangen, weegt de woorden, bepaalt de vorm van het contact en luistert. 

Wie denkt dat je politiek resultaat alleen in de openbare vergaderingen kunt halen is naïef. De vergaderingen zijn dan wel openbaar en publiek, maar net als in het gewone (bedrijfs)leven wordt in de wandelgangen en achterkamers gewerkt aan vertrouwen. Het kan niet anders. Wethouders zijn dus in staat om de benodigde beslotenheid en de vereiste openbaarheid gelijk op te laten gaan. Dat doen ze door hun kracht van overtuigen aan de verschillende vergadertafels op de juiste manier te gebruiken.  

Sensibiliseren is een kwaliteit!

* Trudy Veninga is oud-wethouder en trainer bij LoopbaanNaPolitiek. 

Zij is nu trainer communicatieve vaardigheden, gespecialiseerd in de politieke praktijk van raadsleden en bestuurders. Ze is ruim 20 jaar zelf politiek actief geweest in het lokale politieke bestuur. Ze coacht, begeleidt en adviseert individuele politici en fracties, en helpt gemeenteraden het debat aantrekkelijk en navolgbaar te maken. Ze houdt ook niet van politieke spelletjes. Ze komt op voor het ambt van politici en voor vrouwen in bestuursfuncties. In 2018 richtte zij De Politieke School op. www.depolitiekeschool.nl