Loopbaanontwikkeling binnen de overheid blijft een actueel thema. Niet alleen voor ambtenaren zelf, maar ook voor (oud-)politici die overwegen een volgende stap te zetten binnen het openbaar bestuur. Een recente analyse van het programma Venster, gepubliceerd begin juni 2025, werpt nieuw licht op de factoren die bepalen hoe medewerkers van het Rijk hun loopbaanontwikkeling ervaren.
Wat is Venster?
Venster is het onderzoeks- en adviesteam van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, uitgevoerd door ICTU. Het programma richt zich op het verbeteren van de prestaties van overheidsorganisaties door middel van onderzoek en advies. Venster biedt een leerplatform met inzichten, kennis, onderzoeken en vergelijkingen rondom bedrijfsvoering, goed werkgeverschap en werkgeluk van medewerkers.
Wat is onderzocht?
Venster onderzocht welke kenmerken bijdragen aan positieve oordelen van medewerkers over hun mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling. Hiervoor zijn gegevens geanalyseerd van meer dan 100.000 medewerkers van het Rijk, verspreid over de periode 2015-2023.
In de analyse werd gekeken naar drie categorieën van invloed:
- Individuele kenmerken van medewerkers
- Eigenschappen van afdelingen en teams
- Kenmerken van leidinggevenden en personeelsbeleid
Belangrijkste uitkomsten: leidinggevenden maken het verschil
Een van de meest opvallende conclusies: de rol van de directe leidinggevende en het gevoerde personeelsbeleid blijkt cruciaal. Vooral afdelingen die actief inzetten op personeelsbeleid en talentontwikkeling scoren beter op medewerkerstevredenheid over loopbaanmogelijkheden.
Leidinggevenden die oog hebben voor de ontwikkeling van hun medewerkers, hen stimuleren en actief meedenken over vervolgstappen, dragen rechtstreeks bij aan een positiever beeld van loopbaanontwikkeling. Afdelingen met een duidelijke HR-strategie rondom loopbaanbeleid zien bovendien een grotere medewerkerstevredenheid.
Voor (oud-)politici die zelf overwegen een rol als leidinggevende of manager binnen het Rijk op te pakken, biedt dit belangrijke inzichten. Effectief leiderschap gaat hier verder dan alleen aansturing; het vraagt ook om het creëren van ontwikkelkansen voor medewerkers.
Inclusief werkklimaat: meer dan alleen diversiteit
Ook het werkklimaat binnen teams heeft invloed. Medewerkers die werken in een omgeving die als inclusief en veilig wordt ervaren, zijn over het algemeen positiever over hun loopbaanmogelijkheden.
Een inclusieve cultuur betekent niet alleen aandacht voor diversiteit, maar ook voor gelijkwaardige kansen en een open feedbackcultuur. Voor wie afkomstig is uit de politiek, kan deze nadruk op inclusie herkenbaar zijn vanuit eerdere ervaring met bestuurlijke verantwoordelijkheid en teamontwikkeling.
Paradox: de experts zijn het minst tevreden
Een opvallende, misschien zelfs wat paradoxale bevinding: medewerkers die zichzelf als hooggekwalificeerd en professioneel gedreven beschouwen, zijn juist gemiddeld minder tevreden over hun loopbaanontwikkeling.
Volgens de onderzoekers zou dit kunnen komen doordat het bestaande loopbaanbeleid onvoldoende aansluit bij hun behoefte aan uitdagende en op maat gemaakte ontwikkeltrajecten. Zij ervaren vaak minder maatwerk, minder mobiliteitsmogelijkheden en minder begeleiding bij loopbaanplanning.
Voor oud-politici die zelf sterk zijn in een vakgebied, of die overwegen om als specialist of adviseur bij het Rijk aan de slag te gaan, is dit een aandachtspunt. Hoe zorg je dat je eigen ambities en ontwikkelbehoeften goed worden besproken en ondersteund?
Wat betekent dit voor loopbaankeuzes na de politiek?
Voor (oud-)politici die nadenken over hun vervolgstappen binnen het openbaar bestuur of op managementniveau bij een ministerie, biedt dit onderzoek waardevolle lessen:
- Kies bewust voor afdelingen waar loopbaanontwikkeling hoog op de agenda staat.
- Zoek leidinggevenden die bekend staan om hun ontwikkelgerichte houding.
- Besef dat eigen professionele expertise niet automatisch leidt tot maatwerk in loopbaanbeleid: wees proactief in het bespreken van je ontwikkelbehoeften.
- En tot slot: als je zelf leidinggevende wordt, weet dan hoe groot jouw rol kan zijn in het loopbaanperspectief van je team.
Meer weten?
De volledige analyse is te vinden op de website van het programma Venster via Kennis van de Overheid.
